Có lẽ bánh chưng là một món ăn truyền thống, quen thuộc, gắn liền với chúng ta từ khi còn bé. Cùng CNV vào bếp gói những chiếc bánh thơm ngon, vẹn tròn cho ngày Tết thêm ấm cúng nhé!
Nguồn gốc và đặc điểm của bánh chưng, bánh giầy
Nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy
Vào đời vua Hùng thứ 6, nhà vua muốn tìm một loại lễ vật để cúng Tiên Vương. Trong khi những người con khác mang đến sơn hào hải vị, thì chàng hoàng tử thứ mười tám là Lang Liêu khi được thần nhân mách bảo, đã mang đến hai món bánh ngon làm từ hạt gạo thân thuộc là bánh chưng và bánh giầy.
Tượng trưng cho Đất, chiếc bánh chưng có hình dáng vuông vức, đẹp mắt, nhân bên trong là thịt mỡ với đậu xanh, bên ngoài là những hạt nếp chắc mẩy được gói cẩn thận bằng lá dong và luộc chín.
Tượng trưng cho Trời, bánh giầy tròn, trắng muốt được làm từ nếp quết nhuyễn, dẻo và thơm. Hai chiếc bánh là Trời Đất, ôm lấy vạn vật, là công ơn dưỡng dục của cha mẹ, chẳng gì trên đời này có thể sánh bằng.
Hạn chế lượng bánh chưng tiêu thụ
Các chuyên gia dinh dưỡng lưu ý, để tránh tăng cân do ăn bánh chưng, nhất là trong dịp Tết, mọi người cần hạn chế số lượng bánh chưng ăn trong ngày.
Đối với những người bị thừa cân, béo phì, người bệnh tim mạch, đái tháo đường, tăng huyết áp, càng phải hạn chế hoặc kiêng hoàn toàn.
Chỉ nên ăn một miếng nhỏ tương đương với 1/8 cái bánh chưng cỡ vừa cho mỗi bữa ăn. Nếu ăn bánh chưng thì sau đó tuyệt đối không được ăn thêm cơm, xôi hay các thức ăn nhiều tinh bột và protein khác.
Kết hợp đa dạng thực phẩm
Mặc dù bánh chưng là một loại thực phẩm đảm bảo dinh dưỡng cả về chất và lượng nhưng khi ăn bánh chưng chúng ta không nên ăn riêng vì sẽ gây ngán và không tốt cho sức khỏe.
Theo BS. Nguyễn Văn Tiến, bánh chưng thường được ăn kèm với dưa góp, hành muối. Đây cũng là một cách ăn truyền thống rất khoa học của cha ông ta. Bánh chưng được làm từ gạo nếp, khó tiêu, chính vì vậy, khi ăn bánh với dưa góp, hành muối sẽ kích thích tiêu hóa, không bị đầy bụng.
Khi ăn bánh chưng nên ăn kèm trái cây và rau xanh để cân đối tỷ lệ dinh dưỡng. Những món ăn này giàu chất xơ, vitamin và khoáng chất giúp hỗ trợ chuyển hóa chất đường bột nhanh hơn và tiêu hóa tốt hơn.
Hạn chế ăn bánh chưng rán
Bánh chưng rán tuy ngon miệng nhưng nhiều chất béo do sử dụng dầu mỡ để rán vì vậy nên hạn chế ăn bánh chưng rán vì sẽ gây tích tụ thêm chất béo, không tốt cho cơ thể.
Đối với những người mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, tim mạch, bệnh thận, ăn nhiều bánh chưng rán còn khiến bạn bị đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu và tăng cân nhanh.
Đặc biệt người có bệnh dạ dày không nên ăn bánh chưng rán, có thể làm cho bệnh lý càng nặng hơn. Khi ăn quá nhiều đồ nếp sẽ khiến dạ dày luôn bị ấm ách khó chịu và dễ bị ợ chua.
Lưu ý khi chọn và bảo quản bánh chưng
Với thời tiết nồm ẩm của mùa xuân miền Bắc, bánh chưng rất dễ bị mốc bởi nó là món ăn có độ ẩm cao, giàu dinh dưỡng, là môi trường phù hợp để nấm mốc phát triển. Nếu ăn phải bánh chưng bị mốc có thể tiềm ẩn nguy cơ ngộ độc thực phẩm, thậm chí độc tố aflatoxin có trong các thực phẩm bị mốc gây độc cho gan và làm tăng nguy cơ ung thư rất cao. Vì vậy, khi bánh chưng đã bị mốc nên bỏ đi chứ không nên cắt phần mốc rồi tận dụng phần còn lại.
Theo BS. Nguyễn Văn Tiến, ở môi trường tự nhiên, bánh chưng thường để được 5 ngày. Nếu để trong ngăn mát tủ lạnh được 15-20 ngày. Tốt nhất, nên bảo quản bánh trong ngăn mát tủ lạnh, nhiệt độ từ 5-10 độ C. Ăn tới đâu, cắt tới đó, phần còn lại được gói kỹ trong túi nilon.
Nên chọn mua bánh chưng ở nơi tin cậy, đảm bảo an toàn thực phẩm.
Một lưu ý nữa là khi mua bánh chưng ở ngoài, bạn nên chọn nơi uy tín, tin cậy. Vì hiện nay, có một số cơ sở sản xuất sử dụng pin khi luộc bánh chưng làm bánh chưng nhanh chín, hạt nếp trong, màu vỏ lá xanh và bắt mắt.
BS. Nguyễn Văn Tiến cảnh báo, những các kim loại nặng trong pin: chì (PB), thủy ngân (Hg), cadmium (Cd) và asen hay còn gọi là thạch tín,… là những chất cực độc, nguy hiểm cho não, thận, tim mạch và khả năng sinh sản của con người. Vì vậy, người tiêu dùng cần chú ý việc lựa chọn bánh chưng ngày Tết, bởi những chiếc bánh xanh đẹp, dẻo thơm trên thị trường có thể chứa nhiều hóa chất không tốt cho sức khỏe.
Nguyên liệu làm bánh chưng cho 5 cái bánh trưng
Nếp 650 gr
Lá dong (có thể thêm lá riềng hoặc lá chuối tùy ý) để gói bánh.
Cách chế biến bánh chưng
Chuẩn bị
Trước khi làm bánh chưng, bạn sẽ phải tiến hành ngâm nếp trước. Tốt nhất bạn nên ngâm nếp qua đêm, hoặc chí ít cũng phải được 4 tiếng.
Bạn cũng nên ngâm nếp chung với lá riềng hoặc lá dứa để nếp có màu xanh, đồng thời cũng giúp nếp thơm hơn. Đậu xanh không vỏ cũng nên ngâm trong 4 tiếng hoặc để qua đêm.
Sơ chế
Sau khi đã ngâm nếp xong, bạn đổ nếp ra rổ và để cho ráo nước. Rắc 1 đến 2 muỗng muối vào và dùng tay trộn đều nếp.
Đậu xanh cũng tiến hành tương tự, bạn đổ đậu ra cho ráo nước rồi trộn với muối và tiêu.
Tiếp đến, bạn ướp thịt với muối, tiêu và đường.
Gói bánh
Để bánh vuông và đẹp hơn, bạn nên chuẩn bị cho mình một chiếc khung hình vuông để làm khuôn.
Tiếp theo, bạn xếp 4 lá dong. Xếp lá bằng cách gấp mép dưới lên, gấp mép bên trái qua để tạo đường nếp cho lá. Tiến hành thao tác tương tự cho 3 miếng lá còn lại. Sau đó đặt 4 lá xuống dưới khuôn rồi đổ nếp lên.
Bạn rải đều nếp ở 4 góc khuôn và để lõm ở giữa. Cho đậu xanh vào đó rồi để thịt lên rồi lại đến đậu xanh. Tiếp theo, bạn rải nếp lên phủ lại, cố gắng làm sao để lượng nếp và đậu xanh ở trên và dưới đồng đều nhau.
Cuối cùng, bạn gói bánh và dùng dây buộc lại. Bạn cũng nên nhớ không buộc quá chặt vì trong quá trình nấu trong nồi bánh sẽ còn nở ra nữa.
Luộc bánh
Đặt bánh vào nồi lớn và đổ nước ngập bánh. Thời gian để luộc một chiếc bánh cỡ nhỏ là khoảng 5 tiếng, với chiếc bánh lớn thì sẽ cần nhiều thời gian hơn.
Còn nếu dùng nồi áp suất, thời gian luộc của bạn sẽ rút ngắn xuống bớt, chỉ còn 1 tiếng. Bạn cũng cần chuẩn bị thêm một nồi nước sôi để khi nước trong nồi luộc cạn thì châm thêm nước vào kịp thời. Khi luộc bánh được nửa thời gian thì trở bánh lại, thay nước mới. Nếu khonh bánh sẽ bị sống, không chín đều.
Sau khi bánh chín thì vớt ra rồi cho ngay vào nồi nước lạnh ngâm trong 20 phút. Sau đó để bánh ráo nước rồi dùng vật hơi nặng đè lên bánh để ép nước ra, giúp bánh chưng không bị nhão và bảo quản được lâu hơn. Ép trong vòng 5 – 8 tiếng là được.
Thành phẩm
Khi công đoạn làm bánh hoàn tất, bạn có thể bảo quản bánh trong ngăn lạnh của tủ lạnh. Lúc có khách đến chỉ cần cho bánh vào lò vi sóng hăm lại là dùng được nhé!
Lưu ý:
- Trong suốt thời gian luộc bánh, bạn cần phải chú ý đến các điều sau thì bánh mới ngon và không bị biến dạng, bục nát.
- Trước khi xếp bánh chưng vào nồi, bạn cần xếp một lớp cuống lá dong bên dưới để bánh không bị cháy và dính đáy nồi.
- Xếp bánh thành các tầng chồng lên nhau ngay ngắn và chặt để bánh được giữ cố định, phòng khi nước sôi có lực đẩy khiến bánh bị xô đẩy sẽ bị vỡ.
- Sau khi nồi bánh chưng đã sôi, bạn giảm lửa (đối với nồi luộc bếp than, bếp củi) hoặc giảm nhiệt độ (đối với nồi luộc bánh chưng bằng điện). Chỉ để lửa liu riu trong suốt quá trình luộc bánh chưng.
Bánh chưng đã trở thành một nét văn hóa, một món ăn truyền thống và lâu đời ở Việt Nam. Nét độc đáo này đã góp phần làm đẹp hình ảnh Việt trong mắt bạn bè quốc tế. Dù ai xa quê cũng mong được về nhà bên nồi bánh mỗi dịp giao thừa đón năm mới.